Er zullen niet heel veel blogs meer verschijnen over mijn eetstoornis (waarom verschijnt dan wel een blog an sich over), maar dit is een thema waar ik wel nog graag een blog over deel. Waarom? Omdat het mensen die in het diepte punt zitten hoop kan geven, dat je in relatief korte tijd zo veel winst kan boeken. Omdat het voor mensen zonder eetstoornis inzicht kan geven in hoe een eetstoornis leidt tot verstoorde cognitieve functies, veel uitgebreider dan enkel het vervormde lichaamsbeeld, waar veel literatuur over geschreven is.
Mijn stemming
De afgelopen jaren heb ik veel last gehad van somberheid (onder de noemer chronische depressie). Kort beschreven door het wegvallen van heel veel perspectief door de arbeidsongeschiktheid verklaring i.c.m. het van behandeling voor herstel naar behoud gaan. Mijn eerste vertaling: ik blijf voor altijd psychiatrisch patiënt.
Mijn daginvulling en emotieregulatie werd eetstoornis, uitend in een ongeremde anorexia nervosa. Volledige focus, alles in de eetstoornis. Resultaat, ik werd minder somber maar steeds starder en dwangmatiger. Een gevoel wat hierbij enorm werd aangewakkerd, was irritatie. In eerste instantie irritatie wanneer dingen niet gingen zoals ik (of de es) het hebben wilde, maar toen ik lichamelijk achteruitging, irritatie voor alles wat een prikkel gaf. Mijn hoofd zat vol lichamelijke symptomen en eetstoornisgedachten. Er was geen ruimte voor externe prikkels. Zelfs de meest dierbare mensen verdroeg ik niet meer. Uiteindelijk raakte ik zelfs de affectie voor mijn hond kwijt, iets wat ik nooit voor mogelijk had gehouden.
Ook de bemoeienis voor mensen die de urgentie probeerde duidelijk te maken, irriteerde me mateloos. Dit maakte mij een steeds naarder persoon naar mijn omgeving (sorry lieve mensen die naast mij stonden). Ik werd kortaf en afwijzend, zei afspraken af (of maakte ze überhaupt niet meer) en was enorm afwezig. Echt geen leuk persoon meer.
En de persoon waar ik me het meest aan irriteerde? Mezelf. Mijn lichaam en mijn persoon.
Waar irritatie ontstond, verdwenen er heel veel mentale vermogens (cognitieve vermogens). Ik ga hieronder alle kopjes langs met het verloop van vlak voor opname tot nu.
Waardoor nemen de cognitieve functies af
Een klein stukje theorie over de afname van de cognitieve functies. Bij ondervoeding zijn er twee redenen dat deze vermogens afnemen. Allereerst, het brein krijgt minder voedingsstoffen. Deze voedingsstoffen worden efficiënt verdeeld en gaan dus naar de gebieden die je nodig hebt om in leven te blijven. Je gaat nou eenmaal eerder dood aan het stoppen met ademen dan aan een onaardig persoon zijn. Een verbeterde voedingstoestand lost dit heel snel op, je hebt dan simpelweg energie om al deze processen in gang te houden.
Maar een ander proces waar veel mensen met en zonder een eetstoornis zich niet van bewust zijn, er treedt ook daadwerkelijk cerebrale atrofie, ofwel het letterlijk krimpen van de breinmassa. En dit herstelt zich pas na langdurig herstel van de voedingstoestand. Ook is dit niet iets wat van de ene op de andere dag herstelt, maar hier gaan maanden van langzame progressie overheen.
Agitatie
Irritatie (geagiteerd gedrag in de psychiatrie genoemd) is vrij snel na opname in het ziekenhuis vanzelf weggegaan. Hoe dit verloop precies is gegaan, kan ik helaas niet vertellen. Ik heb namelijk bijna geen herinneren aan de eerste 2 weken opname (hier kom ik zo op terug onder het kopje geheugen). Wel is dit vrij logisch te verklaren. Door mijn brein te voeden, raakte de chronische overprikkeling vrij snel minder, waardoor een prikkel niet langer enkel te veel was, maar daadwerkelijk verwerkt kon worden.
Geheugen
De afgelopen 2 jaar zitten er enorm veel gaten in mijn geheugen, met name in het afgelopen half jaar. Vooral gebeurtenissen plaatsen in tijd heb ik heel veel moeite mee. Bijvoorbeeld welke opname was wanneer (was ik eerst in het rkz of eerst in het mca, of toch het zmc) maar ook zoiets groots als het oprecht niet weten welk seizoen mijn nichtje geboren is, maar het moment van het in mijn armen hebben van het pasgeboren kindje staat op mijn netvlies gebrand. Dit is voor mijzelf lastig, maar ook voor mensen om mij heen.
Ik kan mij veel gebeurtenissen, maar ook veel afspraken niet herinneren. Maar vervelender, ik kan me dus ook afspraken en conversaties tot in het detail herinneren, maar weet niet of deze 4 maanden of een jaar terug zijn gevoerd. Of ik weet dat er een discussie is geweest omtrent dit onderwerp, dat we ieder een ander standpunt hadden, welke argumenten we ieder hadden, maar niet meer welke compromis we uiteindelijk hebben gesloten. Ik hoor dus heel veel ‘maar dat hebben we toch afgesproken’, maar voor mij is het volledig nieuw (heb ik die afspraak echt gemaakt, of maakt deze persoon misbruik van de wetenschap dat ik gaten in mijn geheugen heb?). Je kunt je misschien voorstellen, dat dit wel eens tot discussies leidt. Vooral omdat je in tijden van geestenziekte, waarin je verminderd bekwaam bent, afspraken maakt waar je niet achter staat maar die voor je eigen bestwil zijn. Afspraken waar je nu niet meer achter staat.
Van geheugen weet ik dat de gaten niet meer zullen worden opgevuld. Mijn brein was te ziek, had te weinig voedingsstoffen om nieuwe gebeurtenissen aan te maken, of de nieuwe gebeurtenissen op te slaan op de juiste plaatsen. Het zijn geen verloren herinneringen, ze zijn nooit aangemaakt, en zullen daarom ook niet terugkomen. Dit is niet 100% evident, maar ik ben nu geruime tijd in een goede voedingstoestand en ik heb nog niet 1 keer gehad dat er een gebeurtenis opplopte, wat voor mij een bevestiging is voor de theorie.
Wat ik wel weet is dat mijn geheugen terug is. Over mijn langetermijngeheugen voor nieuw herinneringen valt nog niet veel te zeggen, ik ben pas 4 maanden weer doorvoed en nog altijd in ondergewicht en dus nog herstellende. Maar wat ik zeker weet is dat ik geen wandelende goudvis meer ben. Ik merk heel duidelijk verschil. Waar mensen zich voorstelde en ik twee zinnen later kwijt was hoe ze heetten, ben ik nu weer in staat dit op te slaan. Boodschappenlijstjes, die kunnen voor een paar producten ook gewoon in mijn hoofd. Ik loop niet meer tien keer per dag naar een andere kamer om daar te denken ‘wat ging ik hier eigenlijk doen’. En zo zijn er nog tig voorbeelden.
Mijn langetermijngeheugen van langer dan twee jaar geleden terug verbetert ook in rap tempo. Vooral wanneer dit wordt aangewakkerd door iemand die een herinnering benoemd, het liefst met foto, dan komen soms hele dagen ineens in mijn brein terug.
Stemming
Hierboven is al beschreven dat mijn stemming van somber naar dwangmatig ging. Tot het punt dat ik bedlegerig en rolstoelgebonden werd, toen kwam ik in een status van niets-boeit-me-nog. Gevoel weg, overschaduwd door lichamelijke pijn en alarmsignalen, extreme vermoeidheid, en daar is ie weer, irritatie.
En toen werd ik opgenomen en kreeg ik een verplichte hoeveelheid voeding via de sonde, maar ook vocht via het infuus. Hallo gevoel, depressie was alles wat er was die eerste week. Een berg voor me, een lichaam van ellende en het inzicht hoe slecht ik op dat moment was en dat mijn overlevingskansen niet heel goed waren. De werkelijkheid drong toen pas tot me door. Daarbij een enorm schuldgevoel. Zo veel aandacht en zorg opgeëist zonder zelf keihard te hebben gevochten. Had ik meer kunnen doen?
Op de PAAZ kwam de welbekende energie overdosis. Deze heb ik altijd in de periode van heropstarten van voeding. Je kunt het het best vergelijken met een hypomanisch beeld. Ik vlieg van hot naar her, ben met tien projecten tegelijk bezig, ben enorm verhoogd associatief en (voor mezelf maar ook voor anderen heel irritant) kan mijn mond niet houden en praat overal over mee (ik in andermans gesprekken, volledig onaangepast gedrag). Ik vind dit zelf zo irritant dat ik vak hier de handdoek in de ring gooi. Maar dit maal niet. Hier onder het kopje ‘energie’ meer over.
Hierna volgt een periode van angst en achterdocht. Ik heb een gegeneraliseerde angststoornis, dit is altijd het punt dat deze overneemt. Ik vertrouw niets of niemand meer, heb overal complottheorieën over en alles is hermetisch afgesloten. Meestal sluit mijn smetvrees hier ook aan. Als ik hier zelf niet actief ingrijp, leidt dit tot dusdanige angst dat dit niet met het normale leven te combineren is. Als ik dit herken, moet ik direct de afspraken met mijzelf naleven om x keer naar buiten te gaan, de tussen de slotchecks cumulatief te vergroten, etc.
En als ik die periode door ben, dan eindelijk merk ik dat ik oke ben. Kwetsbaar, snel geraakt, verhoogd emotioneel, maar in basis gewoon mens. En dit stadium heb ik eindelijk bereikt. Ja, ik jank bijna elke dag de boel wel een of twee keer bij elkaar, maar gewoon omdat het oplucht en omdat sommige dingen ook gewoon kut zijn. dat is oke, zeker als het je oplucht en je daarna weer sterker door kan.
Concentratie
Op dieptepunt eetstoornis is jezelf vermaken werkelijk waar een onmogelijke taak, omdat jouw concentratieboog gelijk wordt aan die van een pasgeborene. Elke 5 minuten een nieuwe activiteit, want dan ben je alweer op de vorige uitgekeken. Waar ik elke dag een boek las, was voor opname met mijn concentratie enkel het kopje van een krantenartikel haalbaar.
Stapje voor stapje breidt mijn concentratievermogen weer uit. Wat ik interessant vind kan ik me beter op concentreren, maar waar geen interesse ligt, is mijn aandacht bijhouden vaak haast onmogelijk. Ook merk ik dat mijn concentratievermogen, net als bij ieder gezond mens trouwens, enorm afhankelijk is van mijn vermoeidheidsniveau. Alleen mijne is laag en wordt bij vermoeidheid haast onwerkbaar, in plaats van de normale situatie waarin deze een stuk hoger ligt en in vermoeide situatie laag wordt.
Ik vind dit het niet meer hebben van een uitstekend concentratievermogen wel enorm moeilijk. In basis ben ik namelijk gewend om uren achtereen hetzelfde te kunnen doen. Hierdoor raak ik ook niet snel verveeld. Geef mij een kladblok en ik schrijf uren achtereen. Een boek wat maar het minst beetje mijn interesse toont is uit voor het avondeten. Alles waar ik mijn zinnen op zet, kan ik langdurig achtereen doen. Of nou ja, kon. Hierdoor heb ik kennis gemaakt met een geheel nieuw fenomeen: ‘verveling’. En dat blijkt vervelender dan ik me ooit heb kunnen realiseren.
Ik sta dan ook te popelen om mijn concentratie, het liefst met sprongen tegelijk, weer te verbeteren. Deels doe ik dit door actief te trainen. Forceren van het lezen van een boek gedurende een tijd achtereen (nu zit ik op 25 minuten), elke dag kijken van het nieuws, dingen niet staken omdat ik het zat ben, maar vanaf dat punt nog 5 minuten doorgaan. Wat ik daaraan wel heel moeilijk vind, is dat dingen die vanzelf gingen, nu geforceerd zijn, en daarom in de basis niet leuk. Uiteraard met als doel om weer leuk te worden, maar in het proces van training van het brein is dit best wel lastig. Overigens realiseer ik me dat een groot deel niet terugkomt door training, maar door herstel van het brein door goede voeding. En over de duur daarvan heb ik geen invloed, behalve dat goed blijven eten het proces het meest helpt.
Zenuwen en zintuigen
Zelfs je zintuigen, gevoel, spierfunctie en reflexen kunnen gaan afwijken bij ernstige ondervoeding/ondergewicht. Afhankelijk van de oorzaak komt dit wel/niet/na lange tijd terug. Vaak is dit een kwestie van afwachten waar verbetering in zit en niet zo zeer het onderzoeken van de oorzaak.
Bij mij is zintuigelijk vooral mijn zicht enorm afgenomen. De oorzaak hiervan kan op meerdere vlakken liggen (denk aan vitaminegebreken of zenuwschade door gebreken) maar is eigenlijk niet relevant. Ik ben heel blij dat ik nu neer kan typen dat mijn zicht nu behoorlijk is hersteld. Niet volledig, maar wel zodanig dat ik met bril weer scherp kan zien binnen een meter of 5.
Verder is het gevoel in mijn vingertoppen en onder mijn voeten sterk afgenomen. Daarbij zijn de peesreflexen vanaf mijn knie naar beneden volledig afwezig. Hier lijkt weinig verbetering in te zitten, maar het is nog vroeg om hier iets over te zeggen, daar zenuwfunctie traag terugkomt als het terugkomt.
Energieniveau vliegt alle kanten op
Vrij snel na starten van de voeding ervoer ik een enorme toename van energie. Let wel, dit is relatief, gemeten aan hoe futloos ik was toen ik werd opgenomen. Vervolgens heeft dat een week of twee stilgestaan.
Enorm nare piek
En daarna kwam de vervelende energiepiek. Deze omschrijf ik hier, omdat ik deze iedere keer bij opstarten van de voeding ervaar, anderen hier ook over hoor en dit een eindeloze toestand lijkt waarbij ik vaak de handdoek in de ring wil gooien. Ik ervaar een periode van 2-3 weken zo ellendig veel energie, dat ik van gekkigheid niet weet wat ik ermee aan moet. Stuiteren, springen, rennen, bewegen, alles om die energie kwijt te raken wil je doen, maar je mag niks dan gewoon je programma volgen. In zo’n piek heb ik echt het gevoel dat ik knettergek word. Naast enorm druk ervaar ik volgende symptomen:
- Verhoogd associatief: je zintuigen staan zo scherp dat niets maar dan ook echt niets je in je omgeving ontgaat. Je hoort, ziet, ruikt en voelt alles. En alles brengt jouw brein in een oneindige gedachtestroom. Je hersenen ratelen en ratelen maar door.
- Tienmiljoen gedachten naast elkaar. Heel veel goede ideeën ook. Heel veel ideeën die je voor later op moet schrijven, want ze zijn ronduit geniaal. Tot je ze twee maanden later terugleest dan.
- De continue drang om te blijven praten tegen mensen in jouw omgeving. Soms dan zonderde ik mezelf af voor de omgeving omdat ik wist dat als er maar iemand in mijn buurt stond, mijn mond begon en ik me later kapot schaamde voor alles wat er dan weer uitgerateld was.
- Je lichaam geeft helemaal geen vermoeidheid aan. Ik kan 3 nachten zonder slaap doorgaan. Volledig mezelf overprikkelen, maar zelfs maar in bed liggen lukt niet door alle innerlijke onrust.
Ik weet dat niet iedereen dit (in zelfde maten) ervaart, maar ik weet wel dat veel dit wel ervaren maar hier niet echt over gesproken wordt. Een evidente oorzaak kan ik je niet geven. Hypothetisch zou ik kunnen bedenken dat het lichaam niet meer gewend is aan het meer energie binnenkrijgen dan nodig is voor het in leven houden van zichzelf en daar een soort modus in moet vinden, maar dit is een bijzonder niet-medische benadering van het lijf. Wel kan ik garanderen, dat als je doorzet en dit niet ziet als een reden om te stoppen met het herstarten van een gezond(er) eetpatroon, dit echt vanzelf weer normaliseert. En vrij snel ook. Mocht je in een klinische omgeving zijn en medicatie is een mogelijkheid, bij mij verzacht een ophoging van mijn antipsychoticum deze periode aanzienlijk.
Dal
Na de piek kan een normalisatie plaatsvinden, maar wat ik vaak ervaar is dat hierna een dal ontstaat. Een periode van een paar weken waarin alle energie verbuikt is, en ik enkel op de bank voor de tv wil hangen. Dit dal valt meestal samen met een stemmingsdal en heeft daaradoor veel weg van symptomen horend bij depressie. Op dit punt, waarop je meestal al behoorlijk wat kilo’s bent aangekomen, is er een grote neiging om te zeggen, al dat eten, al die kilo’s, zie je nou wel, ik word er niet gelukkig van’. Voor deze gedachte wil ik je waarschuwen. Deze gedachte in ondedrgewicht/eetstoornisherstel is enorm eetgestoord. Hiermee zeg je indirect, die eetstoornis, die maakt mij veel gelukkiger. Maar was jij echt gelukkiger aan het begin van de race? Of voel je je nu niet fijn en ben je het zat? Ik je niet, maar durf wel volledig in te zetten op het tweede. Geloof daarin en ga door, luister hierin niet naar het gevoel.
Willen stoppen met aankomen/opbouwen van de voeding voordat je op een gezond eetpatroon en gewicht zit = een eetgestoorde gedachte en daarmee evident dat jij op dat moment een keuze maakt uit de eetstoornis. Je zult de eetstoornis NOOIT verslaan door hierin mee te gaan.
Slaap
Slaap is een probleem bij ondergewicht. Hier zijn veel (naar mijn mening interessante) studies naar gedaan. Waar het op neer komt, is dat het oerbrein het overneemt in perioden van ondergewicht en ondervoeding. Het blijft dus wakker om in staat te zijn eten te zoeken. Tenzij je in zo’n slechte staat bent dat je beter echt alleen maar kunt besparen en gered kunt worden, dan blijft het slapen. Conclusie, in basis slapen mensen die een slecht eetpatroon hebben slecht. Ook ik meld me hierbij. Ook mensen met ASS slapen slechter dan mensen zonder ASS, ongeacht de voedingstoestand, en ook hier meld ik me. Ik slaap slecht, altijd al gedaan, nog altijd het geval. Hier lijkt haast geen oplossing voor. Zelfs in hulpverlenersland wordt hier vaak maar een grap over gemaakt. ‘De patiënt die de nachtdienst altijd bezighoudt’ of vele varianten hiervan. Slaaphygiëne, uitgespeeld, slaapmedicatie, uitgespeeld, medicatie met vermoeidheid als bijwerking, uitgespeeld. Conclusie, ik moet het doen met weinig slaap.
Maar wees niet gevreesd. Over het algemeen geldt wel, voedingstoestand verbeterd, slaap verbeterd. Sterker nog, bij anorexiapatiënten in gewichtstoename komt hypersomnia (veel slapen) geregeld voor, iets wat zich over het algemeen ook weer normaliseert.
Conclusie van mijn brein
Ik ben duidelijk herstellende. Soms ben ik in gedachte al verder in het proces dan dat ik daadwerkelijk ben. Er zal naar alle waarschijnlijkheid nog heel wat verbetering optreden als ik goed voor mezelf zorg. Echter, blijft het een verassing wat er precies verbetert en tot in welke maten, helaas heb ik geen glazen bol.
Conclusie algemeen
Ondervoeding zorgt voor dysfunctie van het brein door atrofie van het brein (krimpen van de breinmassa) en het verminderd functioneren van het weefsel wat er wel is door tekort aan voedingsstoffen. Hierdoor raken letterlijk alle functies van het brein verstoord. Gelukkig is het brein erg veerkrachtig. Het kan teruggroeien en oude functies weer op zich nemen. Daar heeft het wel tijd voor nodig met een goede voedingstoestand EN een gezond gewicht. Er kan onherstelbare schade optreden, maar veelal zal alle schade zichzelf herstellen, als je het maar lang genoeg de tijd geeft. En mocht je gefrustreerd zijn omdat ‘het nooit eens beter wordt’, vergelijk dan eens jouw functioneren met een maand geleden, of met twee maanden, en je zal zien dat er waarschijnlijk een stuk meer verbetering is dan je je nu beseft.