Dwang, dat is toch dat je allemaal dingen moet van jezelf. Nee, dwang is dat je een bepaalde handeling moet uitvoeren omdat je anders niet door kan met je leven, omdat je of ervan overtuigd bent dat er iets ergs gebeurt (niet bij mij het geval) of omdat je het idee hebt dat de rust alleen wederkeert als je toegeeft aan de dwang (in mijn geval).
waar ben ik nou eigenlijk bang voor
Ik heb vele dwangen gehad, veel dwangen waarvan ik wist dat ze nergens op sloegen, maar waarvan ik nog zekerder was dat wanneer ik ze niet deed, de chaos in mijn hoofd zodanig werd, dat het uit de hand zou lopen. ‘Dat het uit de hand zou lopen’ is een veel voorkomende angst bij bij, of het nu gaat om dwang, depressie, eetstoornis of wat dan ook. Het bijzondere is hierbij dat bij deze zin de gedachte stopt. Het uit de hand lopen an sich is de angst, maar is ongespecificeerd.
Een praktijkvoorbeeld – mijn ervaring
Een van mijn dwangen is de manier waarop ik mijn handen was. Namelijk altijd 5 maal achter elkaar, per keer 3 pompjes zeep en elke keer op een vaste volgorde, waarbij de zeep per se geurloos en antibacterieel moet zijn. Nu zal je direct kunnen denken, ik ben bang voor bacteriën, bang om ziek te worden van bacteriën misschien wel. Nee, echt totaal niet. De enige angst die erachter schuilt is dat wanneer ik deze handeling niet tot goede uitvoer breng, er een chaos in mijn hoofd ontstaan, een gevoel van paniek, die niet zal zakken, tot ik de handeling bij het begin begin en wel tot aan het eunde afrond, waarna ik mijn handen volledig droogmaak. Gevolgen, mijn handen zitten onder de wondjes. En dat heeft zich in mijn hoofd omgezet naar een goed teken. Niet omdat ik open wondjes op handen goed vind, nee omdat dit me gerust stelt dat ik mijn handeling nog altijd goed uitvoer. En dat geeft rust. Tenminste mijn hoofd zegt mij dat dit rust geeft, of in ieder geval dat hierdoor geen chaosgolf hoeft te beginnen. En zo wordt iets schadelijks in mijn hoofd een beloning voor het goed uitvoeren van schadelijk gedrag. En dat an sich geeft een goed gevoel.
Een praktijkvoorbeeld – interview met H.
H. is inmiddels 49 jaren oud en heeft al sinds zijn begin 20e jaren last van verschillende dwangen. Er is echter een heel groot verschil met de dwangen van mij. Of nou ja, vooral met de consequenties van het onjuist uitvoeren ervan. H is er namelijk van overtuigd dat wanneer hij zijn dwangen niet uitvoert, de derde wereldoorlog zal ontstaan. Zijn dwangen gaan ook veel verder dan de mijne. Hij heeft me uitgelegd dat alles in veelvouden van 6 gaat, tot dusver snap ik het. Alles wat hij doet moet 6 keer. Op tafel tikken, 6 keer, deurklink naar beneden, 6 keer, deur openen, 6 keer, deur sluiten 6 keer. Je begrijpt, dit is geen leefbare thuissituatie. Daarom woont H in een psychiatrische instelling met veel zorg. Hij krijgt ook veel medicatie, vooral tegen psychoses, maar niets lijkt te werken. H heeft er een dagtaak aan, leeft in continue angst de derde wereld oorlog te veroorzaken. Want in zijn hoofd is een keer verkeerd vertellen het veroorzaken van buitenproportionele problemen over de hele werled. Wat een last.
Een praktijkvoorbeeld – de ervaring van mijn man uit mijn ogen
Mijn man is niet gediagnosticeerd met een dwangstoornis en ik denk niet dat hij dat heeft. Echter heeft hij er wel trekjes van, net zoals een groot deel van de bevolking. Maar vraag nummer 1 die in de auto wordt gesteld is: ‘heb ik de deur wel op slot gegaan’, ja lieverd, je doet de deur altijd automatisch dicht, daar hoef je echt niet bang voor te zijn. En als je hem niet dicht had gedaan, dan was mij dat echt wel opgevallen. Mijn man’ we moeten echt terug, volgens mij ben ik het dit keer echt vergeten. Je raadt het al, de deur was op slot. Is dit uitzonderlijk gedrag? Misschien is dit iets extremer, maar hoe vaak check jij je deur terwijl je het best weet, je gasfornuis, of je telefoon wel in je zak zit, je sleutels wel in je zak. Die controle, die doen we allemaal. Alleen belemmert het de meesten niet, wat het geen dwangstoornis maakt maar gewoon een overmatige check.
Maar wat als je wel een dwangstoornis hebt, het is immers niet anders kunnen en moeten toch
Ik ben me ervan bewust dat het niet letterlijk zo is dat je niet anders kunt. Sterker nog, de enige manier weg van de dwang is tegen de dwang ingaan en merken dat er niets gebeurt. Dat de ramp die jij in je hoofd hebt niet uitkomt. Dat de chaos in jouw hoofd niet komt door het wel of niet 3 keer in je handen klappen (bij wijze van spreken). Dingen die je cognitief al lang weet, maar die je toch (soms zelfs enkel ‘voor de zekerheid’) doet. Die niet meer gaan uitvoeren.
Ik kan je voorspellen, een grote bende van chaos en paniek als je stopt met de uitvoering maar wel de drang voelt. Maar het zal minder worden. Want uiteindelijk zul je zien dat dwang niet niet anders kunnen is, maar moeten, van jezelf. En als je dat inziet kun je het jezelf ook gunnen het niet meer te moeten. En ooit kijk je terug en denk je, ik stond ooit in mijn handen te klappen voor ik de deur door mocht, en nu ga ik gewoon de deur door, net als ieder ander, wat een bevrijding. En de chaos in je hoofd, die ontstaat niet langer. De rampscenario’s zijn nooit uitgekomen. Maar het was een helse weg met vreselijke kutmomenten. Niets rooskleurig aan, maar het eindresultaat is dat wel en geeft je een perspectief tot leven.