Autisten hebben geen vrienden. Autisten zijn alleen bevriend met andere autisten. Autisten doen hele andere dingen dan ‘normale’ vrienden. Autisten spelen met treinbaantjes. En zo zijn er nog wel honderd verschillende vooroordelen over autisten en de manier waarop zij in staat zijn om interactie aan te gaan met de medemens. Sorry lezers, of als je tot de categorie hoort die juist het tegendeel zoekt, ik kan je geruststellen beste lezer, autisten hebben gewoon vriendschappen.
Ik twijfelde of deze in de hardnekkige fabelreeks moest, of in de gewone autisme reeks, ik koos voor de autismereeks, omdat het meer is dan slechts een fabel. Een vriendschap met iemand met autisme wijkt namelijk weldegelijk wel iets af van een vriendschap tussen twee neurotypische personen. En een vriendschap tussen twee autisten, die zeker.
Ik moet hier een hele belangrijke opmerking bij maken. Ik kan mij enkel uitspreken over autistische vrouwen met een gemiddelde tot hoge intelligentie en dus niet over jongens of meiden met klassiek autisme en/of een verstandelijke beperking of verlaagd IQ. Autisten zoals ikzelf en degene waarmee ik omga.
Vriendschappen wijken af zoals ik al zei. Dit merk ikzelf, maar dit heb ik ook gehoord bij verschillende andere vrouwen met autisme en ook mijn vrienden hebben zich hierover uitgesproken. Zo heb ik een lijst van bijzonderheden/verschillen met een gemiddelde vriendschap opgesteld.
- Intensiteit: veel mensen met autisme, die trouwens heel vaak bevriend raken, bewust of onbewust, met andere mensen met autisme, hebben een hele hechte vriendschap. Het hele concept maatjes/kennissen kennen wij autisten (of in ieder geval ik en de anderen mensen met autisme die ik ken/gesproken heb) bijna niet. Of we zijn vrienden, of we zijn oké met elkaar en meer ook niet. En als we vrienden zijn, dan zijn we ook echt daar voor elkaar, dan staat elkaars belang heel hoog op de agenda. Bijna (of soms echt) hoger dan je eigen belang.
- Activiteiten die je samen onderneemt. Waar neurotypische mensen vaak veel ondernemen met vrienden (festivals, steden, kroegen, uiteten), doen mensen met autisme tijdens een afspraak vaak NIKS. Gewoon bij elkaar aanwezig zijn, kletsen, zichzelf zijn, soms zelfs volledig zijn eigen activiteit in elkaars bijzijn (voorbeeld van laatst: ik ben aan het tekenen en mijn vriendinnetje is bezig met het voorbereiden van haar eigen afspraak, we hebben totaal geen oog voor elkaar, maar wel aandacht), en tegelijk raken we niet uitgepraat. Ik merk zelfs aan mezelf dat ik me vele malen beter kan concentreren op gesprekken, wanneer ik tegelijk met iets anders bezig ben. Tijdens telefoongesprekken, doe ik het huishouden. Tijdens gesprekken met mijn man doe ik eigenlijk standaard een Zweedse Puzzel. Bij mijn oma zit ik aan de eettafel te tekenen, terwijl we vaak hele persoonlijke en diepgaande gesprekken, meestal over haar overigens, ze noemt mij vaak haar kleindochtertherapeutje, hebben. En valt die nevenactiviteit weg, dan voel ik me ongemakkelijk. Weet ik niet hoe te zitten (ik neem nog wel eens bijzondere zitposities aan maar ben me hier niet van bewust als ik gewoon bezig ben), raak ik geobsedeerd door de klok (want hoe lang is een normaal bezoek, ben ik er te kort, te lang, is het tijd om op te stappen of is dat juist onbeleefd) maar vooral, weet ik niet waar ik kijken moet (de grond, nee dan lijk ik ongemakkelijk, aankijken, nee naar, om me heen, nee dan raak ik afgeleid).
- Aantal vrienden: dit is misschien vooral een gevolg van de intensiteit van de vriendschap en het feit dat een vriend echt een vriend moet zijn en niet zo maar ‘aardig en gezellig’ maar vaak hebben mensen met autisme in aantal een veel kleinere groep vrienden dan de neurotypische mens. Dit hoeft trouwens absoluut niet en kan ook door de tijd heen verschillen. Ik merk dat ik als ik minder lekker ga, vriendschappen ‘on hold’ zet. Dan is mijn hoofd niet meer in staat om al die mensen bij te houden en blijven enkel de 2 belangrijkste over, maar ben ik heel duidelijk naar de anderen. Jullie zijn en blijven mijn vrienden, maar mijn hoofd is vol en neemt pauze. Soms zeg ik zelfs letterlijk, ik druk even de pauzeknop van onze vriendschap in. En als het dan weer beter gaat, dan is de vriendschap gewoon meteen terug op het oude niveau. Als puber kostte me dit heel veel vrienden, als kind al helemaal, maar tegenwoordig heb ik een groep vrienden die dit weten, die het niet persoonlijk opvatten, en die er (denk ik) oké mee zijn. Het werkt in iedergeval tussen ons. Zo heb ik dus in slechte tijden slechts 2 vrienden waarmee ik contact onderhoud maar in goede tijden heb ik, zeker voor een persoon met autisme, een gigantische groep mensen om me heen. En dat is een zegen, zeker omdat het heel lang anders is geweest. Hier spreek ik mij ook over uit in de blogs over eenzaamheid.
- Ik en mijn autistische vrienden vinden heel veel herkenning in elkaar, die we in de ‘normale maatschappij’ niet vinden en voelen ons eindelijk begrepen omdat we eindelijk de reactie op hetgeen we vertellen krijgen die we zelf ook zouden geven in plaats van iets wat je totaal niet verwacht, heel fijn als je het mij vraagt. Herkenning en erkenning zijn enorm belangrijk, voor iedereen, niet alleen voor mensen met een psychiatrisch label. Heel veel mensen met autisme vinden dat simpelweg niet in het gross van de maatschappij, omdat hun denkwijze afwijkt van de norm. We worden letterlijk vaak niet begrepen. En altijd moeten uitleggen wat je bedoelt kost veel. Niet omdat ik niet wil uitleggen wat ik bedoel. Wel omdat je hier van spontane opmerking over gaat in theoretische les, waarbij het gevoel verdwijnt. Waar je soms die arm (niet altijd letterlijk) om je heen nodig hebt, sta je voor de tienduizendste keer uit te leggen hoe autisme werkt. Prima, maar niet altijd helpend voor jezelf. Dus als je een aantal mensen om je heen hebt die hetzelfde denken als jij, dan is dat enorm bevrijdend.
Van mijn meest hechte vriendinnen (ik heb op dit moment 9 waarvan ik zeg dat zijn echt vriendinnen en 2 die helaas zijn overleden (die hadden beiden ASS), hebben er 4 ASS en 5 niet. Zo zie je, het is niet dat ik alleen met mensen om kan gaan met ASS, maar het is wel zo dat de ratio binnen mijn vriendengroep een stuk hoger ligt dan in de maatschappij. Neemt niet weg dat ik ook keihard vriendinnen nodig heb die geen autisme hebben. Ik ben namelijk, zoals ik in zo veel blogs benadruk maar hier opnieuw ga doen, geen lopende psychiatrische diagnose, maar een authentiek mens met diagnoses. Ik kan niet met iedereen overweg, dat kan niemand. Ik zoek bepaalde mensen uit. Over het algemeen zijn mijn vrienden hoger geschoold dan gemiddeld, hebben een ander soort humor, zijn erg gevoelig en zorgzaam en doen geen vlieg kwaad. Deze beschrijving kan bij een autist horen maar ook bij een neurotypisch persoon. Ik zoek mensen niet uit op hun label, ik zoek mensen uit op hun persoonlijkheid en voor hun label (en uiterlijk trouwens) heb ik nul komma nul oog.