Terug naar de basis – wat zegt kritiek en de impact hiervan over mij?

Door de reacties op mijn blog was ik behoorlijk geraakt. Hierover ga ik twee blogs schrijven. Een over ‘geraakt worden’ en hoe dat zich verhoudt tot mij als persoon (met de labels die ik heb) en deze, ‘terug naar de basis’ over wat dit over mij op dit moment zegt. Wat is het dat me raakt. Wat is het dat ik me aangevallen voelde (dit staat inderdaad in de verleden tijd, want ik kan nu wel kritische feedback onderscheiden van de paar echte haat-reacties die er zijn gekomen). Wat is het dat mijn eetstoornis de negatieve feedback direct aan wil grijpen als kei goede reden om volledig de put in te gaan. Wat is de reden dat mensen gefrustreerd raken en wel een opmerking geven die in basis onaardig is? Ofwel, ik ga terug naar theorie en naar mezelf.

Waar twee vechten hebben er twee schuld, een opmerking die ik oneindig heb gehoord. Er zit vaak een waarheid in deze zin. Maar ook vaak heel veel niet-waarheid. Vechten is niet altijd vechten. Vechten kan door de een beschouwd worden als vechten en door de ander als discussie. Vaak is er sprake van een probleem in de communicatie wanneer er een ruzie is ontstaan. Communicatie is een combinatie van zenden, ontvangen en verwerken. Om dit proces fout te laten gaan is er vaak sprake van een zender die zendt, een ontvanger die dit als negatief verwerkt en vervolgens zendt naar die verwerking. Theoretisch is het punt waarop het het vaak echt misgaat is bij de ontvanger die het gezonden negatief interpreteert, los van of iets negatief is bedoeld of niet. Ruzie is een meningsverschil die altijd ligt in de vertaling van gedrag of woorden van de ander. Soms is dit gedrag/zijn deze woorden heel duidelijk niet oké en niet acceptabel. Veel vaker worden er dingen gezegd met een andere intentie dan dat ze binnenkomen bij de ander.

Kritiek

De mens voelt zich bij kritiek snel aangevallen. Zeker wanneer hij/zij voor zijn/haar gevoel niets verkeerd heeft gedaan en de ander toch aanmerkt. Of wanneer iemand een feedback krijgt op een moment of van een persoon waarvan hij/zij het slecht hebben kan. Op scholen wordt oneindig geoefend met het geven, maar vooral ook op het ontvangen van feedback. Positief maar ook negatief. Vroeg in de ontwikkeling wordt al aangeleerd dat een feedback op een handeling/woorden/schoolopdracht iets zegt over dat alleen en niet over diegene als persoon.

Mijn omgaan met kritiek

Precies dit heb ik onvoldoende geleerd. Ik heb veel kritiek op mijn persoon gekregen, maar ik denk dat het ook een groot stuk karakter in hoeverre je opmerkingen betrekt op jouw persoon. Ik doe dit enorm. Al als heel klein kind hoorde ik in ‘jouw broek is lelijk’ ‘jij bent lelijk’. Dit heeft zich voortgezet over mijn leven, onbewust. Een slechte eigenschap, om twee redenen. 1. Ik vat alles op als kritiek met negatief label over mij en voel mij dan ook echt slecht/minderwaardig/afgewezen. Vaak is het voor mij nodig dat een buitenstaander constateert dat ik geen (volledige) schuld heb aan een conflict voor ik los kan laten dat ik ‘alles heb verpest’. Dit geldt ook voor reacties op mijn blogs, maar wel in mindere maten. Mensen zijn achter een beeldscherm minder mild en de miscommunicatie als die er is, is moeilijk weg te nemen, omdat feedback hoogstens tegen de schrijver gericht is en nauwelijks andersom. 2. Het geeft mij constant de behoefte mijzelf te verklaren, en nogmaals en nogmaals en nogmaals, tot ik niemand meer tegen het zere been trap, maar a. dat kan niet en b. het constant blijven verklaren schopt ook tegen zere benen aan.

Selectief lezen

In een opname heb ik een keer de 0-hypothese ‘iedereen haat mij’ moeten ontkrachten door alles wat maar een beetje zei ‘je bent oké’ op te schrijven. Ik schreef me suf. Alle kleine dingetjes die gezegd worden of soms niet eens gezegd worden zijn haast niet bij te houden. De meeste van deze opmerkingen bewezen inderdaad dat ik niet de meest vreselijke persoon op deze aarde ben. Maar er bouwde zich ook een gigantische lijst op van bewijzen dat ik wel een naar persoon ben. Deze negatieve lijst had misschien in aantal 1/10 aandeel van alle notities, maar in lading overwonnen ze boven alle lieve spontane woorden. Onbewust zoek ik altijd bevestiging dat anderen niet oké met me zijn. Hier valt heel veel over te zeggen. Wat maakt dat ik dit doe? Wat haal ik hier uit? Enzovoort, maar dit houd ik onderwerp tussen mij en mijn therapeuten voor nu.

Dit maakt wel dat ik die ene nare opmerking onder mijn social media, zeker als ze komen in een persoonlijk bericht, enorm uitvergroot. Maar als ik kijk naar hoeveel opmerkingen er objectief onaardig/disrespectvol waren onder naar aanleiding van mijn laatste post, dan blijft het bij 3. De hoeveelheid kritiek lag wel hoger, maar kritiek hoeft absoluut niet selcht te zijn, sterker nog, kritiek heeft altijd een boodschap, zeker als meerdere mensen dezelfde kritiek in andere woorden brengen.

Wat maakt kritiek kritiek

In basis is kritiek: jij doet iets en ik vind dat je dat niet geheel juist aanpakt. Ik vind het een interessante vraag waarom ik maar ook gewoon de mens in het algemeen dit zo ontzettend naar vinden om te horen. De ‘ik ben ook maar een mens’en vliegen je dagelijks om de oren, maar van een ander horen dat iets als niet oké gezien wordt, is altijd heel anders. Bijna iedereen zal het met me eens zijn als ik zeg, ieder mens maakt fouten, dat is menselijk. Maar als jij dan wordt aangewezen tot het mens wat een fout maakt, dan is dat niet fijn.

Als ik het gevoel heb dat ikiets niet fout hebt gedaan of niet zo fout hebt gedaan als de ander beweert, dan is kritiek heel naar, een heuze aanval. Maar als een kritische opmerking mijn onzekerheid of angst over hoe mensen over mij denken bevestigt, dan gaat mijn hoofd tekeer. Tegen die opmerking maar vooral tegen mijzelf. Want zie je wel, je bent ook een aansteller, die persoon is het er ook mee eens, dus het moet wel zo zijn. Ook wanneer dit slechts 1 opmerking is tussen 50 van lof.

De boodschap in kritiek

Kritiek vanuit 1 persoon kan zeker terecht zijn, maar kan ook bij die persoon liggen. Ook dit is iets wat ik weet maar gevoelsmatig nog best wat meer mag beseffen. Voor mijzelf, het is niet fijn om alles op me te nemen, maar ook niet voor de ander. 

Wanneer een grotere groep dezelfde kritiek geven, dan kan je denk ik wel aannemen dat er een boodschap in zit met een kern van waarheid.

Bij mijn laatste post was die boodschap duidelijk: kap met die eeuwige cirkel van eetstoornisterugval – zo slecht worden dat de dood op de deur staat te kloppen – ineens het roer om en opklimmen – eetstoornisterugval. Dit inzicht is niet nieuw voor mij (als dit wel zo zou zijn zou ik toch wel eens heel goed moeten kijken naar mijn redenerend vermogen. Echter, het lukt me niet die cirkel te doorbreken. Het is geen cirkel waar ik inzit om een lezer te amuseren of frustreren. Het is een cirkel van continu tegenkomen waarvoor ik de eetstoornis inzet als ik dusdanig doorvoed ben dat ik weer voel, geen alternatief ken om in te zetten (uiteraard is dit onderwerp van therapieën) en uit voor mijn gevoel niet anders kunnen dan eetstoornis herinzetten, een stuk minder bewust dan het hier staat. Dat maakt het frustrerend, misschien wat voor jou, maar vooral enorm voor mezelf. Want verdomme nee, daar gaan we weer, wat kan ik doen om dit tegen te gaan, wetende dat alles wat ik in het verleden heb geprobeerd niet heeft geholpen.

Waarom een deel van het kritiek mij raakte

Door de mensen die deze cirkel schetste in hun reactie word ik niet negatief geraakt. Moeilijker vind ik de suggesties dat ik deze cirkel zelf niet inzie, terwijl ik deze cirkel vaak heb benoemd. Nog lastiger vind ik menen die dit sterk veroordelen. Dit omdat ik het niet expres doe en ook niet zo maar kan veranderen. Niet omdat ik dit niet wil maar omdat ik het gevoel heb het echt niet te kunnen. En de lastigste opmerkingen zijn die die iets negatiefs zeggen over mijn persoon, zoals ik eerder schreef.

De reden tot kritiek

Zoals ik mijn hele eigen verleden en persoon meesleep in het oppakken van kritiek, zo sleep jij jouw verhaal mee in jouw reactie. Hier probeer ik oog voor te houden. Meningen zijn gekleurd. Dat is niet slecht. Dat is menselijk. Met betrekking tot mijn social media, zal een moeder die haar dochter verloren heeft aan een eetstoornis en een jongen van 15 die nog nooit van een eetstoornis heeft gehoord, in mijn teksten iets volledigs anders lezen. Iemand die na een opname en natraject is genezen van een eetstoornis zal het volledig anders lezen dan iemand die ‘mijn cirkel’ ook aal jaren rondloopt. Iemand die mijn leven lang volgt heeft andere gevoelens dan iemand die bij die post begint. Elk persoon leest de feitelijke woorden die dingen bij zichzelf oproepen. Hiermee zijn reacties niet alleen iets zeggend over wat ik schrijf/doe, maar ook zeer zeker over jou. Dit is geen oordeel van mij over jou als lezer, maar een besef wat mij helpt genuanceerder te kijken.

Internet is internet

Een extra verstoring tussen het contact is het feit dat het tekst is op een open internetpagina. Dit brengt veel nadelen maar ook voordelen met zich mee.

Allereerst is de hoeveelheid kennis die je vergaat uit de teksten die ik schrijf niet genoeg om mijn ziekteproces in te zien en al helemaal niet om mij te kennen. Maar zo’n persoonlijke blog maakt wel dat de ander een beeld bij mij schetst. Niet per se een fout beeld, wel een heel incompleet beeld. Een beeld vanuit ziekte en niet vanuit persoon. Een beeld volledig ontdaan van anderen (familie, vrienden, therapeuten). Ik schrijf open en eerlijk op Annaspreekt maar Annaspreekt is niet een persoon.

Het internet biedt ook een ‘veilig achter een schermpje’. Iets intypen onder een stukje wat je leest is veel minder genuanceerd/doordacht dan wanneer jij je zorgen uit naar iemand die jij liefhebt. Logisch, dat geldt ook voor mij.

Als laatste maakt de hoeveelheid lezers van mijn teksten zo groot, dat de kans op negatieve feedback, terecht of onterecht, steeds groter wordt. Ik stel mezelf kwetsbaar op, extreem kwetsbaar, en dat terwijl ik ook erg kwetsbaar ben. Ik snap de mensen die dit ontraden. Toch zwijg ik niet uit zelfdefentie, omdat ik nog altijd het gevoel heb wat ik al had, ggz moet geen taboe moeten zijn. En het leven van iedereen is anders, ook die van mensen binnen de GGZ. Maar wat ik wel  durf te stellen, het algemene beeld van iemand met psychiatrische problemen staat heel ver van de werkelijkheid. Of het nu gaat om mijn autisme, eetstoornis, PTSS, angststoornis of welk label je ook kiest, ik vind mij niet in het beeld die mij geschetst wordt op tv of in tijdschriften. En ik ken genoeg mensen binnen de GGZ om te weten dat veel meer dit met mij delen.

Wat heb ik al die tijd uitgevoerd

Toen ik een dag na mijn post concludeerde dat de opmerkingen mij te veel begonnen te raken, besloot ik iets te doen wat ik nooit eerder deed (behalve in de kliniek waar ik geen insta mocht gebruiken), ik ging offline en dacht na. Dacht na over de boodschap. Dacht na over wat het met mij deed, waarom het zo veel met me deed en hoe ik de lading los kon laten maar de boodschap wel tot me kon nemen. Maar vooral hoe zorg ik dat ik niet echt terugval. Dat ik het balanceren voelen mag maar mijn evenwicht niet mag verliezen. Dat gaat best goed. Met mijn therapeuten heb ik veel open, kwetsbare, pijnlijke dingen besproken. Met mijn arts/diëtist heb ik besloten de sonde toch weer aan te sluiten, omdat dat (zonder oordeel) nu niet anders lukt. Ik heb meer rust ingebouwd. Maar vooral ik ben niet volledig op mijn bek gegaan in de eetstoornis maar het balanceren voel ik nog altijd. En dat is oké, zo lang ik er alert op blijf en actief inga tegen mijn eigen zelfdestructie, hetgeen ik knap lastig vind.