Iedereen die langduriger bekend is in de psychiatrie is bekend met deze term, de rest van de mensheid zal waarschijnlijk denken, zorgwaattussss. Echter is het enorm fijn om te weten wat het is, hoe het eraan toegaat en wat je verwachten kan, voor je je eerste ZAG hebt. Ze kunnen namelijk nogal overweldigend zijn. Tenminste in mijn belevenis.
Wanneer vindt een evaluatie plaats en wat is het
Wanneer je een zorgleverende organisatie hebt (je vaalt volledig binnen bijvoorbeeld Parnassia, GGZ (naar eigen regio in te vullen) of een op zichzelf staande instelling/praktijk dan zul je waarschijnlijk in een bepaalde regelmaat een evaluatiegesprek hebben. Deze heb je trouwens net zo goed als je onder meerdere organisaties valt met iedere organisatie op zichzelf. De opbouw van een evaluatie is als volgt:
- Hoe verloopt de behandeling tot nu toe/vanaf de vorige evaluatie tot nu
- Zijn behandeldoelen die aan het begin van de behandeling/vorige opname zijn gemaakt behaald/wordt eraan gewerkt/is er progressie
- Hoe gaan we vanaf dit punt verder
- We werken effectief aan de doelen > we gaan zo door
- We hebben de doelen behaald > de behandeling kan worden afgerond
- We hebben de doelen behaald maar we formuleren nog andere doelen om aan te werken
- We werken ineffectief aan de doelen en verzinnen een andere aanpak
- De doelen lijken onhaalbaar > we maken andere haalbaardere doelen/subdoelen om de doelen alsnog haalbaar te maken
- De doelen lijken onhaalbaar en daarmee is de behandeling niet zinvol gebleken > we stoppen de behandeling.
Welke partijen vormen een ZAG
Wanneer jij meerdere diagnoses of een diagnose maar daarvoor meer zorg behoeft hebt, kan het zijn dat jij meerdere behandelteams hebt van verschillende organisaties. Een zorgafstemmingsgesprek is een soort evaluatiegesprek tussen verschillende organisaties, waar jij vaak zelf ook bij bent. In mijn geval loop ik bij 3 verschillende instanties en soms met 4 wanneer ik in het ziekenhuis ben opgenomen. Die kunnen in allerlei theoretische formaties bij elkaar komen (sla de volgende alinea lekker over als je niets kan met theoretische A’s en B’s)
Voor de mensen die houden van het voor zich zien van de theorie achter hoe ZAGgen kunnen worden samengesteld in mijn geval.
Ik heb 5 verschillende zorginstellingen:
- A = hoofdbehandelaar (FACT)
- B = eetstoorniskliniek (hoofdbehandelaar eetstoornis)
- C = Huisarts (somatische hoofdbehandelaar indien niet in klinische opname)
- D = ASS – begeleiding (in deze context even subbegeleider genoemd)
- E = tijdelijke opname ziekenhuis indien van toepassing (tijdelijke interne behandelaar)
Mijn meeste ZAGgen bestaan tussen A en B, mijn hoofdbehandelaren, omdat die het relevantst zijn in mijn behandeling en het meest op elkaar ingespeeld moeten zijn zonder direct contact met elkaar de behouden. Deze ZAGgen ben ik zelf bij, zie ik het meest tegenop, vind ik doodeng en is het soort ZAG wat ik nader zal toelichten.
A en C hebben onderling contact zonder ZAG, daar heb ik toestemming voor gegeven. Soms wil C wel aansluiten bij ZAG A en B, maar echt een regelmaat of logica zit daar niet in.
Als ZAG A en B in het ziekenhuis plaatsvindt wil E er altijd bij betrokken worden, die is immers op dat moment verantwoordelijk voor je.
B en C hebben nooit contact, tenzij C haar zorgen wil uitspreken naar B om een behandeling te sturen/bespoedigen of vragen heeft. Een ZAG tussen B en C is er in mijn geval nooit geweest.
D heeft enkel een ZAG met A en jou. Ik vind dit nooit zo stressvol. Meer gewoon een wat verwacht eenieder van eenieder.
A en E kunnen onderling contact hebben maar daar moet jij toestemming voor geven. Een ZAG niet komen.
Vanuit E gaat er een brief naar C zodat deze op de hoogte wordt gehouden.
Lang verhaal kort. De hoofdbehandelaar is altijd bij een ZAG. Jij bent meestal ook bij een ZAG. En verder is het vaak een grote andere partij op dat moment die onderdeel vormt. Meestal dus A en B (en E).
Jij mag altijd ook een vertrouwd persoon meenemen naar een ZAG. Dat mag echt iedereen zijn. Je vader, moeder, vriend, vriendin, zus, zoon, buurvrouw of verzin nog een variant.
Hoe gaat een ZAG in zijn werk
In het meest gunstige geval komen de (hoofd)behandelaren van de instellingen bijeen op een van de locaties. Echter in de tijd der tegenwoordige technieken is het vaak zo dat deze gesprekken plaatsvinden via teams, zoom of een ander inventief videoprogramma, helemaal als de organisatie verder uit elkaar zitten.
In zekere zin komt een ZAG wel redelijk overeen met een evaluatie, de opbouw is immers hetzelfde: hoe gaat het t.o.v. de vorige keer dat iedereen bij elkaar kwam, hoe verhoudt zich dat tot de doelen die zijn gesteld en hoe gaan we nu verder.
Waarom ik dit spannend vind
- Vaak wordt een ZAG gehouden met een reden: er wordt verandering verwacht, er is een opname gewenst, er is ontslag gewenst, er gaat iets niet zoals het behoort te gaan (dit hoeft niet, het kan ook gewoon gepland zijn).
- Er zijn vaak heel veel mensen aanwezig. Om een voorbeeld te geven, bij mij zijn vaak per ZAG zeker 8 mensen aanwezig.
- Ik voel enorm de druk om goed en helder uit mijn woorden te komen.
- Vaak heb ik een doel in de ZAG, ik wil een opname of juist een opname voorkomen, ik wil een bepaalde behandeling of juist niet, ik wil een bepaald middel of juist niet, etc. En dat moet je dat heel duidelijk zien te maken, inclusief motivatie. Zeker als dit in basis niet het idee is van de behandelaren is dit voor mij erg stressvol. En geloof mij als ik zeg data ik behoorlijk mijn eigen ideeën heb over hoe mijn behandeling moet verlopen.
- Ik word altijd wel ergens op aangesproken en tja, dat voelt toch ongemakkelijk.
- Er wordt heel veel over je gepraat waar je geen invloed op hebt. Dit kan enorm confronterend zijn en ik ben het er ook echt niet altijd mee eens.
- De gesprekken zijn lang, mijn concentratie is dat niet, maar mijn hoofd mag niet afhaken, een extra drukpunt, waardoor het nog meer concentratie kost en ik nog meer geneigd ben om af te haken.
Bereid een ZAG altijd voor
- Hoe vind jij zelf dat de afgelopen tijd is verlopen.
- Wat ging er goed? Hoe komt dat, wat heb jij daaraan bijgedragen, wat is het aandeel van de therapie?
- Wat ging er niet goed? En vooral: hoe komt dat, wat heb je nodig om dit te veranderen? Hoe trap je niet in dezelfde valkuilen en zitten we straks niet weer op dit punt? Hoe voorkomen we dit in de toekomst? Deze vraag komt, laat hem je niet verassen! Zorg dat je een krachtig verhaal hebt hoe het komt dat iets niet goed ging maar dat jij kans ziet dit te verbeteren.
- Wat wil jij van welke behandelaar? Hoe wil je dat het vervolg loopt?
- Wil je een opname? Waarom gaat dat jou helpen? Waarom kan dit niet gewoon in de thuissituatie. Wat maakt dat dit de plek is waar jij opgenomen dient te worden? Wat zijn doelen die jij zou willen bereiken in die opname (globaal)?
- Wil je een opname voorkomen? Waarom kan jij de huidige situatie aan? Hoe ga jij zorgen dat die opname niet nodig is?Wil je andere medicatie? Waarom dit middel wel/niet? Wat zijn jouw angsten? Wat is theoretisch wat je (niet) aanspreekt aan dit middel?
- Wil je een bepaalde behandeling wel/niet? Nou ja, ik denk dat je hem nu wel snapt, weet waarom je wat wel/niet wil. Onderbouw alles zo ver je kan, des te groter de kans dat je voor elkaar krijgt wat jij denkt dat in jouw belang is.
- Loop jouw voorbereiding door met iemand die je goed kent en vertrouwt.
- Wat mij altijd helpt is mijn voorbereiding ook nog eens doornemen met een professional. Dit kan letterlijk elke professional zijn die jij fijn vindt. Soms kies ik een verpleegkundige van het ziekenhuis, soms iemand van het FACT, net waar ik me op dat moment goed bij voel.
Tips tijdens de ZAG
- Neem iemand mee naar het ZAG die je vertrouwt en die jou kan ondersteunen op het moment dat het niet goed lukt je eigen belangen te behartigen.
- Soms kan het helpend zijn om een bepaald signaal af te spreken waarmee je aangeeft ‘help, neem het even van me over’.
- Als je overstuur raakt tijdens de ZAG/niet meer uit je woorden komt
- Benoem dit! Zeg letterlijk gewoon wat er gebeurt. ‘Ik merk dat het me te veel wordt, waardoor ik niet meer uit mijn woorden kom/niet meer kan zeggen wat ik wil zeggen/niet meer helder na kan denken’ of ‘ik heb even 2 minuten pauze nodig om mijn gedachte op een rijtje te zetten’.
- Je mag mensen aanspreken wanneer zij foutieve dingen zeggen, ook als jij patiënt bent en hij professional. Zorg alleen dat je dit altijd op een respectvolle wijze doet. Een zin die altijd werkt is ‘jij zegt dat jij … zo ziet, maar ik zie dit anders, ik ben namelijk van mening dat …’. Zo ga je geen ruzie aan maar geef je wel aan ddat jij het anders ziet.
- Wees geen muurbloempje. Laat van je horen. Jij wil wat en dat bereik je alleen door je uit te spreken. Ga niet met alle winden mee. Wees niet bang om te spreken noch te opperen. Niets is dom. Jij bent de patiënt, jij mag komen met elk idee van de wereld. Je hoort snel genoeg of het een reële optie is in hun optiek.
- Professionals zijn ook gewoon mensen. Mensen die werken in de zorg en het beste met je voor hebben. Mensen die jou proberen te helpen. Verlies dat niet uit het oog.
Tips vorr na de dag
- Schrijf direct na de ZAG kort op wat er besproken is, afgesproken is en jouw beleving.
- Laat alles even helemaal los en kom goed bij. De gesprekken zijn lang en intensief dus het is echt niet raar data je rust behoeft.
- Schrijf wanneer je bent uitgerust een overzichtje van het ZAG. Wat is er precies besproken. Wat zijn de concrete afspraken. Wat zijn jouw gevoelens ten aanzien van het ZAG. Voel jij je gehoord? Is de uitkomst naar jouw wens?
- Bespreek de ZAG na met degene wie jij mee hebt gebracht.
- Eventueel: bespreek de ZAG na met degene met wie jij hem hebt voorbereid en/of degene die erbij zaten ‘in jouw team’. Dit staat heel bewust tussen aanhalingstekens. Ik merk namelijk altijd dat ondanks dat iedereen in basis samenkomt voor de beste zorg voor jou, ik altijd het gevoel heb dat er meerdere kampen ontstaan, waarin een deel tegen jouw doelen en een deel voor is. Vast en zeker allebei met de beste bedoelingen en zeer goed onderbouwd, maar meestal staan nou eenmaal niet alle neuzen dezelfde kant uit.
Tot zover kan ik je inlichten en voorbereiden voor een ZAG. Verder is elke ZAG anders en hangt het altijd af van welke partijen, hoe goed jij klikt met de behandelaren, hoe zij op jouw gedrag reageren, hoe duidelijk jij weet en kan overbrengen wat jij wil en of zij daar in meegaan.