Veel mensen die aan autisme denken, denk aan ordening. Maar het grappige is dat het autisten juist volledig ontbreekt aan structuur en orde in het hoofd. Oplossing hiervoor: tot in de overdrevenheid orden aanbrengen in het leven zodat de orde in het hoofd automatisch volgt. Alles begrijpelijk maken zonder daar in het hoofd moeite voor te hoeven doen. Dit fenomeen zie je ook terug bij andere psychiatrische problemen waarbij orde ontbreekt, zoals ernstige eetstoornissen, aandoeningen met hallucinaties, ADHD en zo zijn er vast meer. Dus gebrek aan chaos leidt tot overdreven behoefte van aanbrengen aan ordening.
Het fenomeen is voornamelijk bekend uit het autisme en komt bij mij ook voornamelijk voort uit autisme. Dit omdat iemand met autisme de wereld vanuit details bekijkt en daarmee het algemeen grote beeld uit het oog verliest zonder er echt bij stil te staan. De subkopjes maken we automatisch, maar de hoofdkoppen moeten we geforceerd creëeren. Maar ik merk wel dat ik meer vasthoud aan mijn rigide ordening, als mijn gewicht daalt door de anorexia.
Uitingen van ordening – lijstjes
Een bekende ordening is het maken van lijstjes. Ik hoor je denken, maar dat doe ik toch ook wel eens? Maar de lijstjes verschillen aanzienlijk. Ik zal je een verschil in lijstje laten zien tussen mijn man en ik in het huishouden van de keuken:
Man: keukenapparaten ontkalken > aanrechtblad legen > gootsteen uitprutten > vaatwasser > keukenblad > Alles terug op de plek.
Mijn lijst:
- Keukenapparaten
- Vaatwasser
- Leegruimer
- Onderdelen handmatig schoonmaken
- Schoonmaakprogramma
- Laten draaien met roosters grillapparaat, koffie- en waterdispenser en afzuigkaproosters
- Uitruimen
- Koffieapparaten en waterdispenser
- Buitenkant afnemen
- Laten lopen met ontkalkingswater
- Alles in de vaatwasser wat los zit
- Alles met de hand schoonmaken waar je bij kan
- Na vaatwasser 3 keer doorlopen
- Vaatwasser
- Gootsteen
- Putje legen
- Schoonmaken met cif
- Naspoelen met detol
- Blad
- Leegmaken
- Schoonmaken met cif
- Schoonmaken met detol
- Apparaten weer terug
- Tegels
- Schoonmaken met cif
- Schoonmaken met detol
- Keukenblad
- Schoonmaken met detol
- Keukenkastjes
- Schoonmaken met detol
Resultaat, ongeveer gelijk, maar het mijne kan ik uitvoeren, die van hem kan ik zodanig weinig mee dat ik vastloop en niet doe.
Uitingen van ordening – mappen
Mappen maken, dat doe ik zowel in het echte leven als op mijn computer. Om vanuit de hoofdmap naar het eerste echte document te komen moet je daadwerkelijk minimaal 6 mappen door. Zo gespecificeerd mogelijk, zodat ik alles terug kan vinden. Ik heb zojuist even bij de info van mijn onedrive gekeken en kom op een totaal van 2238 mappen op mijn onedrive online. Voordeel, ik kan altijd binnen enkele seconden vinden wat ik zoek. Zelf al is dat de aantekingen van een college dat ik had in het eerste jaar van mijn geneeskunde studie. Nadeel: man wat kost het een tijd zeg, en wie kijkt er ooit nog naar dat college ethiek uit 2015?
Thuis doe ik hetzelfde. Voor alles is een map. Therapie per instantie, de bank, het uwv, pension, gerechten, interessante artikelen, boeken die ik in bezit heb (met isbn, schrijver, uitgever en jaar van uitgave), waardevolle dingen die ooit zijn gezegd, to do listen, losse flodders waar ik ooit iets mee wil, zelf bedachte therapeutische opdrachten, echt je kan het zo gek niet verzinnen of ik heb er wel een map voor, met tabjes, geen zorgen zo gevonden want al die mapjes zijn ook weer netjes gelabeld, met aan het begin een inhoudsdopgave met paginanummers.
Uitingen van ordening – alles bijhouden
Van alles kun je een tracker maken, je weet nooit voor wanneer het handig is. Wanneer was ik ziek, wanneer liep de sonde, hoeveel sonde kreeg ik binnen, wat was mijn gewicht per dag, wat was mijn agenda met terugwerkende kracht, waar gingen mijn therapeutische gesprekken over, wat is er welke dag gedaan in het huishouden, hoe vaak post ik op insta (te veel? Te weinig?), hoe vaak was ik het beddengoed, hoe vaak was ik mijn haren. Het liefst hou ik alles bij wat bij te houden valt, hele boekwerken.
Uitingen van ordening – alles moet netjes en ordelijk
Dit is een heikel punt. Ik heb enorm de behoefte dat alles netjes en recht ligt maar in een kamer van chaos vind ik geen weg naar orde. Dit omdat ik de grote lijnen niet zie. Ik begin bij het boekje vlak voor de kamerdeur. Oké, dat boekje moet naar het van de puzzelboekjes, he het laadje is een zooi, oude boekjes eruit, de rest netjes leggen. Oude naar de papierbak. Wat een zooi achter de papierbak. Wat doet die rol plakband daar. Ik breng het naar mijn bureaulade, he wat een zooi, ik ruim mijn complete bureaulade leeg, maak hem vanbinnen schoon. Test elke pen, stift en fineliner, slijp elk potlood. Moe maar voldaan ruim ik het laadje weer in. Resultaat, een opgeruimd puzzelboekenlaadjes en bureaulaadje maar de kamer is nog altijd een zooi. Alleen ben ik nu oververmoeid door de overvraging van het opruimen van de lades en is doorgaan geen optie meer. Maar tussen de chaos zitten ook niet. Ik besluit door te gaan. Na een kwartier kijk ik naar het resultaat. Alles is verplaatst. Vaak zodanig dat de troep groter lijkt dan hij al was.
Echter, kom ik in een hele nette kamer waar kleine details niet kloppen, dan ben ik de eerste die die even onopvallend corrigeert. Want in een nette smetteloze therapieruimte hoort die tissuedoos ook gewoon recht te staan.
Conclusie
Mijn dwangmatige pogingen tot het aanbrengen van orde komen voort uit de chaos in mijn hoofd die ik probeer tegen te gaan. Want in mijn hoofd bestaat een voorliefde voor ordening maar een vermogen tot het creëren van de meest grote chaos. Maar precies dat is wat mijn autistische hoofd niet kan verwerken, chaos.